ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ – ਹਰ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਦਿਵਸ ਨੂੰ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਖ਼ਤਰਿਆਂ, ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਲੋੜ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਦਿਵਸ (World Migratory Bird Day) ਇਸ ਸਾਲ 14 ਮਈ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ਵਾਹਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਹਰ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਪਹੁੰਚਦੇ ਹਨ।
ਸਾਈਬੇਰੀਅਨ ਕਰੇਨ
ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਕ੍ਰੇਨ ਨੂੰ ‘ਸਨੋ ਕਰੇਨ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਹਨ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਸਟੌਰਕ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਹਨ। ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਕ੍ਰੇਨ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 3,800 ਪੰਛੀਆਂ ‘ਤੇ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਹੈ।
ਗ੍ਰੇਟਰ ਫਲੇਮਿੰਗੋ
ਗ੍ਰੇਟਰ ਫਲੇਮਿੰਗੋ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਫਲੇਮਿੰਗੋ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਭਵ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਇਕੋ-ਇਕ ਲੰਮੀਆਂ ਗੁਲਾਬੀ ਲੱਤਾਂ ਵਾਲਾ ਪੰਛੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਿਸ ਕਰੇਨ
ਡੈਮੋਇਸੇਲ ਕ੍ਰੇਨ ਹਰ ਸਾਲ ਸਰਦੀਆਂ ਬਿਤਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਮਿਸ ਕ੍ਰੇਨ ਡੈਮੋਇਸੇਲ ਕ੍ਰੇਨ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਜਿਆਦਾਤਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਲੂ ਟੇਲਡ ਬੀ ਈਟਰ
ਬਲੂ ਟੇਲਡ ਬੀ ਈਟਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੇਤਲੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਜਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਸਮਤਲ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਛੀ ਭੂਮੀਗਤ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ, ਭੇਡੂਆਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਰੂਡੀ ਸ਼ੈਲਡਕ
ਰੂਡੀ ਸ਼ੈਲਡਕ ਨੂੰ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਬਤਖ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਬੈਕਵਾਟਰਾਂ ਅਤੇ ਗਿੱਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਛੀ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਯੂਰਪ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਯੂਰੇਸੀਅਨ ਚਿੜੀ
ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਸਪੈਰੋਹੌਕਸ ਰੈਪਟਰ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਪੰਛੀ ਹਨ, ਜੋ ਸਰਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪੰਛੀ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਰਫ ਬਰਡ
ਖੁਰਦਰੇ ਆਰਕਟਿਕ ਟੁੰਡਰਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਹਰ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਚੂਚਿਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪਾਲਿਆ ਅਤੇ ਪਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਥੋਂ ਹਿਜਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਰੋਜ਼ੀ pelican
ਗ੍ਰੇਟ ਵ੍ਹਾਈਟ ਪੈਲੀਕਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਿੰਕ ਪੈਲੀਕਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਲੰਬਾ ਬਿੱਲ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪੰਛੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੀਲੇ-ਸੰਤਰੀ ਗਲੇ ਦੀਆਂ ਥੈਲੀਆਂ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੰਛੀ ਹਨ।
ਕੰਘੀ ਬੱਤਖ
ਕੰਘੀ ਬਤਖ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਪੰਛੀ ਹੈ, ਜੋ ਜਿਆਦਾਤਰ ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੂਰਬੀ ਪੈਰਾਗੁਏ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਗੁਏ ਨਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਹਰ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਬਲੈਕ ਟੇਲਡ ਗੌਡਵਿਟ
ਕਾਲੀ ਪੂਛ ਵਾਲਾ ਗੌਡਵਿਟ ਇੱਕ ਵੱਡਾ, ਲੰਬੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਵਾਲਾ, ਲੰਬੇ-ਬਿਲ ਵਾਲੇ ਕਿਨਾਰੇ ਵਾਲਾ ਪੰਛੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਵਰਣਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1758 ਵਿੱਚ ਕਾਰਲ ਲਿਨੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੰਛੀ ਹਰ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।